31.05.2021 10:34
1 stycznia 2018 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy nr 304/2013 Coll. w sprawie rejestrów publicznych osób prawnych i osób fizycznych, która ustanawia rejestrację danych dotyczących beneficjentów reczywistych osób prawnych i funduszy powierniczych. Osoby prawne będą zatem miały nowy obowiązek zgłaszania swojego beneficjenta rzeczywistego, lub swoich beneficjentów rzeczywistych do odpowiednieho sądu rejestrowego. Za beneficjenta rzeczywistego uważa się zgodnie z ustawą osobę fizyczną, która posiada prawną lub faktyczną możliwość bezpośrednio lub pośrednio wywierać decydujący wpływ w ramach osoby prawnej. Jest to materialna definicja beneficjenta rzeczywistego, przy czym ustawa określa dalej, które osoby są w przypadku poszczególnych osób prawnych uważane za beneficjenta rzeczywistego (jest to tzw. wzruszalne domniemanie).
W przypadku korporacji za beneficjenta rzeczywistego uważa się osobę fizyczną, która samodzielnie lub z osobami działającymi z nią w porozumieniu dysponuje więcej niż 25% prawami głosu tej korporacji lub ma udział w jej kapitale powyżej 25%. Ponadto beneficjentem rzeczywistym jest również osoba, która samodzielnie lub łącznie z osobami działającymi z nią w porozumieniu kontroluje korporację, oraz osoba, która ma być beneficjentem co najmniej 25% zysku tej korporacji. W przypadku, gdy korporacja nie posiada beneficjenta rzeczywistego lub nie istnieje możliwość jego ustalenia zgodnie z zasadami opisanymi powyżej, beneficjentem rzeczywistym korporacji jest do celów rejestracyjnych członek zarządu, przedstawiciel osoby prawnej w tym organie lub osoba na podobnym stanowisku jako członek zarządu. W ten sam sposób beneficjent rzeczywisty również określa się w przypadku stowarzyszenia, organizacji pożytku publicznego, wspólnot mieszkaniowych, kościołów i towarzystw religijnych.
W przypadku fundacji, instytutów, funduszy na cele dobroczynne, funduszy powierniczych i innych porozumień prawnych bez osobowości prawnej, za beneficienta rzeczywistego uważa się osobę fizyczną lub prawdziwego właściciela osoby prawnej, która jest na pozycji
• założyciela,
• powiernika,
• beneficjenta,
• osoby, w której interesie założono fundację lub jest aktywna w fundacji, instytut, fundusz na cele dobroczynne, fundusz powierniczy lub inny układ bez osobowości prawnej, chyba że jest wyznaczona osoba beneficjenta, oraz
• osoby upoważnionej do sprawowania nadzoru nad zarządzaniem fundacją, instytutem, funduszem na cele dobroczynne, funduszem powierniczym lub innym układem prawnym bez osobowości prawnej.
Osoby prawne i fundusze powiernicze są zobowiązane do niezwłocznego zarejestrowania w rejestrze swojego beneficjenta rzeczywistego po 1 stycznia 2018 r., gdy przepisy dotyczące rejestracji beneficjentów rzeczywistych wchodzą w życie.
Dane dotyczące beneficjenta rzeczywistego rejestruje sąd tylko na podstawie dokumentów, z których wynikać będą dane dotyczące beneficjenta rzeczywistego. Prawo jednak nie określa, które dokumenty będą wystarczające do udowodnienia beneficjenta rzeczywistego. Można przypuszczać, że podstawowym sposobem stwierdzenia beneficjenta rzeczywistego będą oświadczenia. Rejestracja beneficjenta rzeczywistego może być również dokonana przez notariusza, jak w przypadku wpisów do Rejestru Handlowego – jednym z dokumentów do rejestracji notarialnej będzie zawsze akt notarialny zawierający informacje o beneficjencie rzeczywistym.
Prawo na razie nie ustanawia jeszcze żadnych sankcji za naruszenie obowiązku identyfikowania i rejestrowania beneficjentów rzeczywistych. Nie można jednak wykluczyć, że naruszenie tych obowiązków może zostać usankcjonowane na podstawie innych przepisów.
Rejestrowane dane o beneficjentowi rzeczywistym nie są wymienione w wyciągu z rejestru publicznego ani nie są publikowane. Dostęp do tych niepublicznych danych jest do dyspozycji po spełnieniu warunku konieczności posiadania informacji zgodnie z obowiązującymi przepisami sądom, organom ścigania, administracji podatkowej, służbom wywiadowczym, organom analizy finansowej, bankom i innym podmiotom zobowiązanym w związku z identyfikacją klienta, podmiotom udzielającym pomocy publicznej, komornikom oraz syndykom. Ponadto, dostęp do takich informacji mają również te osoby, które zgłoszą uzasadniony interes w związku z zapobieganiem niektórym przestępstwom (np. legalizacja dochodów z przestępstwa, paserstwo, atak terrorystyczny).
Chociaż rejestracja danych dotyczących beneficjentów rzeczywistych będzie wprowadzona od 1 stycznia 2018 r., już od 1 stycznia 2017 r. mają osoby prawne i fundusze powiernicze obowiązek przechowywania i rejestrowania w sposób ciągły aktualnych danych w celu identyfikacji i weryfikacji tożsamości ich beneficjenta rzeczywistego, włącznie z informacjami na temat okoliczności, która prowadzi do uzyskania statusu beneficjenta rzeczywistego lub innego uzasadnienia, dlaczego osoba ta jest uważana za beneficjenta rzeczywistego. Dane te są przechowywane przez zainteresowane osoby po taki okres, po jaki jest ta osoba beneficjentem rzeczywistym, a co najmniej 10 lat po zakończeniu takiego związku.